De Roos gebruikt de houten vaten voor haar Roos Bokbier

[Hilvarenbeek, 3 juli 2025]

Museumbrouwerij De Roos is gestart in 1877 en is de enige dorpsbrouwerij in Nederland waar de oorspronkelijke brouwinstallatie nog in het originele pand aanwezig is. Uit de oude inventaris is een aantal flessen en houten vaten bewaard gebleven, die in het museum te zien zijn.

Deze houten vaten werden vroeger voor het afvullen ‘gepekt’. Hiervoor werd boomhars gebruikt, die werd verwarmd en aan de binnenkant in het vat werd gespoten. Deze hars kleurde door het verwarmen zwart, vandaar de naam vatenpek. Om de warme hars goed over de binnenkant van het vat te verdelen, werden de vaatjes over de binnenplaats van de brouwerij gerold, veelal werden hier kinderen uit de buurt voor ‘geronseld’. In het museum zijn foto’s te zien van de gereedschappen die werden gebruikt bij het vatenpekken en is ook nog de originele vatenpek te zien.

In de beginjaren van de brouwerij gebeurde dit pekken handmatig, maar later werden vatenpekmachines gebruikt. Het pekken van houten vaten is nog lang gemeengoed gebleven in de brouwerijen, ook bij de grotere brouwerijen. Bij de Heineken brouwerij in Amsterdam bijvoorbeeld, werden op 8 september 1961 de vuren onder de vatenpekkerij voor de laatste keer opgestookt en het laatste houten vat ging kort daarna de poort van de brouwerij uit. In het museum kan de bezoeker alles zien over deze nu uitgestorven activiteit.

In de moderne brouwerij is alles roestvrij staal wat er blinkt en vindt het bierbrouwen onder hygiënisch optimale condities plaats. Voordat het bier wordt afgevuld in kunststof vaten of flessen komt het nergens meer in aanraking met de buitenlucht en zijn infecties bijna uitgesloten.

Maar de laatste jaren zien we bij de craft brouwers steeds meer op hout gelagerde bieren, de zogenaamde oak infused of oak aged bieren. Bij de oak infused bieren worden eiken houtsnippers in de (roestvrijstalen) lagertank toegevoegd en krijgt het bier zo zijn houtsmaak. Bij oak aged bieren vindt de lagering in een houten vat plaats. Deze vaten zijn dan niet meer gepekt aan de binnenkant, want dat zou het smaakeffect tenietdoen. Deze eiken vaten zijn afkomstig van destilleerderijen en er heeft eerder whisky, calvados, cognac, rum, of een andere drank in gezeten. Dat is ook goed te proeven, de smaakelementen van het eikenhout en van de drank die erin heeft gezeten, zijn te proeven in het bier.

Bij De Roos zijn al eerder enkele oak infused bieren gemaakt, maar nog niet eerder is er ook echt op eikenhouten vaten gelagerd. Maar daar is nu verandering in gekomen: in de lagerkelder liggen enkele houten vaten gevuld met Roos Bokbier, in het najaar zal dit unieke bier beschikbaar komen.

Hoe komt De Roos aan deze vaten?

Destilleerderij Rutte in Dordrecht, een 153 jaar oud bedrijf, komt met een nieuw product, de Rutte Barrel Aged 10. Een whiskyachtige jenever die maar liefst 10 jaar op vat heeft liggen rijpen. De vaten zijn gemaakt van Amerikaans eikenhout en hebben een inhoud van 200 liter. Amerikaans eiken kenmerkt zich door zoete tonen van vanille en kokos. Hier heeft een granige moutwijn 10 jaar op liggen rijpen en is het hout doordrenkt met de smaak van gerst, tarwe en rogge.

Rutte wilde iets bijzonders doen met de lege vaten, samen met een aantal craft bierbrouwers. Rutte heeft geschikte brouwers geselecteerd en De Roos heeft enkele van deze vaten gekregen. Daarmee doet De Roos mee aan de Rutte Rijpend Bier Challenge 2025.

Een deskundig panel, waaronder Rutte’s master distiller en gerenommeerde bierkenners, zal de ingezonden bieren beoordelen. Of het op hout gelagerde bockbier tot de winnaars behoort weten we aan het einde van het jaar. De houten vaten zijn nu te zien in de lagerkelder van De Roos.